ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀଙ୍କ ସ୍ମୃତି ପ୍ରତି ଏ ଅପମାନ କାହିଁକି ?
କେଦାର ମିଶ୍ର
ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ସମୟରେ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀଙ୍କ ସ୍ମୃତି ପ୍ରତି ଅବମାନନା ହେବ, ଏହାକୁ କଳ୍ପନା କରିବା ମୁସ୍କିଲ । ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ଓଡିଶାର ଅନନ୍ୟ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ । ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଂଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ମହାନାୟକ । ତ୍ୟାଗ, ସମର୍ପଣ ଏବଂ ସ୍ବଚ୍ଛ ରାଜନୀତିର ସେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜନେତା । ଏସବୁ ଓଡିଶାର ଇତିହାସରେ ଲୋକେ ଜାଣିଥିବା ତଥ୍ୟ । ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ଛାଡିଲା ପରେ ସାଧାରଣ ଚଷାର ଜୀବନ ବାଛିଥିବା ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀଙ୍କ ବାଜି ରାଉତ ଛାତ୍ରାବାସ ଆଜି ଅବହେଳିତ । ନବ ବାବୁ ଏବଂ ମାଳତୀ ଦେବୀଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନର ଅନୁଷ୍ଠାନ ବାଜି ରାଉତ ଛାତ୍ରାବାସ ଆଜି ଉଜୁଡି ଯାଉଛି ।
ଅନୁଗୁଳ ଜିଲା ପ୍ରଶାସନ ନବ ବାବୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶର ବିରୋଧ କରି ସେହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ତଥାକଥିତ ବିକାଶ କରିବାକୁ ଚାହେଁ । ନବ ବାବୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ବିରୋଧରେ ତାଙ୍କ ସ୍ମୃତି ରକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଅନୁଗୁଳ ଜିଲାପାଳ ଅନେକାଂଶରେ ବାଜି ରାଉତ ଛାତ୍ରାବାସ ଓ ନବ ବାବୁଙ୍କ ପରିବାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନଜନକ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁନଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ଆସୁଛି । ନବ ବାବୁଙ୍କର ଏକ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଅନୁଗୁଳ ପୌରପାଳିକା ବସାଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ନିରାଡମ୍ବର ଜୀବନର ପ୍ରତୀକ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ଶୁଟ ବୁଟ ପିନ୍ଧି ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି । ନବ ବାବୁଙ୍କର ଶହ ଶହ ଛବି ରହିଛି ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଖଦଡ ଧୋତି ଓ ଅଧା କୁର୍ତ୍ତା ପିନ୍ଧିଥାନ୍ତି । ଅନୁଗୁଳ ପ୍ରଶାସନର ଏ ଶୁଟ ବୁଟ ପ୍ରେମ କଣ ପାଇଁ ?
ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ଓଡିଶାବାସୀଙ୍କର ଜନନେତା । ହେଲେ ଆଜିର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ସେ ପରିବାର ଲୋକ । ସମ୍ପର୍କରେ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କ ପିଉସା। ବିଜୁ ବାବୁ ଏବଂ ନବ ବାବୁଙ୍କ ସମ୍ପର୍କର ଘନିଷ୍ଠତାକୁ ନେଇ ଏକ ଚମତ୍କାର ଆଲେଖ୍ୟ ଲେଖିଥିଲେ ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କ ଭାଣିଜୀ ଜୋଇଁ ଗିରିଜା ଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଚିନ୍ତାନାୟକ ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ ଲେଖିଥିବା ନବ ବାବୁଙ୍କ ଜୀବନୀର ମୁଖବନ୍ଧରେ ଗିରିଜା ଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ।
“କଟକରେ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ପୈତୃକ ଘରର ନାମ ଆନନ୍ଦ ଭବନ । କଟକର ତୁଳସୀପୁରରେ ଏହା ଅବସ୍ଥିତ। ଆନନ୍ଦ ଭବନରେ ଦୁଇଟି ଗେଟ । ଗୋଟିଏ ପଟରେ ଡାକ୍ତର ଜର୍ଜ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ନାମଫଳକ । ଆଉ ଗୋଟେ ପଟରେ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ନାମଫଳକ। ଯାହା ପାଖକୁ ଯିବାର କଥା ସେଇ ଗେଟ ଦେଇ ଯିବାକୁ ପଡେ । ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଜର୍ଜ ବାବୁଙ୍କ ଗେଟ ଦେଇ ଗଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଜର୍ଜ ବାବୁଙ୍କର ବାଘୁଆ ପାଟି ଶୁଣିବାକୁ ପଡେ । ଜର୍ଜ ବାବୁ କହନ୍ତି-ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପାରିଲି । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପାଟି କଲି । ମହତାବ ବାବୁଙ୍କ ପର୍ୟନ୍ତ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ନବ ବାବୁ । ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଆମ ଗେଟ ଦେଇ ଆସିବେ । କହିବେ, ମୁଁ ଆସିଥିଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ (ବିଜୁ ଏବଂ ଜର୍ଜ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ବାପା) ଘରକୁ । ବୋହୁ, ନାତି ନାତୁଣୀଙ୍କୁ ଦେଖିଯିବି । ବୋହୁ (ଜର୍ଜ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ)ଙ୍କ ସହିତ କଥା ହେବେ । କିଛି ସମୟ ବିଶ୍ରାମ ନେବେ । ତା ପରେ କହିବେ- ଦେଖିଲ, ବିଜୁ ଅଛି କି ? ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଟି ବନ୍ଦ ।
ଜରୁରୀ କାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟ । ନିର୍ବାଚନ ଆଗରେ । ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ କଂଗ୍ରେସ ଛାଡିଥାନ୍ତି । ସେଇ ସମୟର କଥା । ଟିକେଟ ଦିଆ ଯାଉଛି । ନବ ବାବୁଙ୍କର ସନ ସାଇନ ପଡିଆ ଘରେ ଦୈବାତ ଭେଟ । ବିଶ୍ଵନାଥ ପଣ୍ଡିତ, ପ୍ରଦ୍ଯୁମ୍ନ ବଳ ଓ ମୁଁ । କୌଣସି ଏକ ବିଷୟ ନେଇ ନବ ବାବୁ ଫୋନ କଲେ ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କୁ । ଫୋନ ଚାଲିଲା ପ୍ରାୟ ଘଣ୍ଟାଏ କାଳ । ଆରପଟରୁ ବିଜୁ ବାବୁ କଣ କହୁଛନ୍ତି ଆମେ ଶୁଣିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏ ପଟରୁ ନବ ବାବୁ କିନ୍ତୁ ଯାହା କହୁଥାନ୍ତି ତାକୁ ଆମେ ସ୍ତବ୍ଧ ହୋଇ ଶୁଣୁଥାଉ । ଉଚ୍ଚବାଚ ପର୍ଯନ୍ତ କଥା ଗଲା । ନବ ବାବୁ ଭୀଷଣ ଗାଳି ଦେଲେ ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କୁ । ଏପରି କଠୋର କଥା ସବୁ କହିଲେ ଯେଉଁଥିରୁ ମନେହେଲା ଯେ ସେ ଦୁହିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୋଧହୁଏ ବହୁକାଳ ଧରି ଆଉ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବି ହେବ ନାଇଁ । ଆମେ ସବୁ ଫେରିଲୁ ।
ତା ପର ଦିନ ସକାଳୁ କାହିଁକି ମୋର ମନ ହେଲା ନବ ବାବୁଙ୍କୁ ଯାଇ ଦେଖି ଆସିବି । ଗଲା ବେଳକୁ ନବ ବାବୁ ବସିଛନ୍ତି ତକ୍ତା ଉପରେ ଆଉ ଦୀର୍ଘକାୟ ବିଜୁ ବାବୁ ବି ବସିଛନ୍ତି । ଦୁହିଙ୍କ ଭିତରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଚାଲିଛି ନିବିଡ ଭାବରେ । ହସଖୁସି ଚାଲିଛି । ନୁମା ଆଣି ଚା ଦେଉଛନ୍ତି ଦୁଇ ଜଣଙ୍କୁ । ନବ ବାବୁ ବିଜୁ ବାବୁଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ପିଠିରେ କଣ କହି ଥାପୁଡାଉଛନ୍ତି । କାଲି ଯେ ଦୁହିଙ୍କ ଭିତରେ ଏମିତି ଏକ ତୁଫାନ ବୋହି ଯାଇଛି ତାର କୌଣସି ସୂଚନା ନାଇଁ । କାଲି କଥା କାଲିରେ ଇ ରହିଯାଇଛି । ଏମିତି ଏକ ମଣିଷ ନବ ବାବୁ ।“
(ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ-ଏକ ଜୀବନୀ, ଲେଖକ-ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ, ପ୍ରକାଶକ- ଦ ୟୁନିଭର୍ସ-କଟକ-୧୯୯୨)
ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏବଂ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ପରିବାରର ନିବିଡ ସମ୍ପର୍କ ସତ୍ତ୍ୱେ ତାଙ୍କ ସ୍ମୃତି ପ୍ରତି ଏତେ ଅବହେଳାର କାରଣ କଣ ? ଅନୁଗୁଳ ଜିଲା ପ୍ରଶାସନ ଓଡିଶାର ତୁଙ୍ଗତମ ଜନନେତାଙ୍କ ସ୍ମୃତିକୁ ଅପମାନିତ କରିବାର ସାହସ କରୁଛି କେମିତି ଓ କାହିଁକି ?
